Բուսաբուծությունը ՀՀ գյղատնտեսության առաջատար ճյուղն է։ Այս ճուղի արտադրամիջոցը դա հողերի մշակումն է։ Մշակովի բույսերից ամենապահանջված է հացահատիկայինը, որի ցանքատարածությունների 55տոկոսը։Հացահատիկների մշակումը ամենուր է, 500-2000մ-ի վրա։ Տարածված են Տավուշում։ 23տոկոսով կերային մշակաբույսերը։ Միրգ բանջարեղենը հիմնականում Արարատյան դաշտավայրն է։ 1500-2000մ բարդրության վրա են։ Ամենակարևոր մշակաբույսը դա կարտոֆիլն է։ Այն կա բոլոր բնական գոտիներում։ Նաև մեր կարտոֆիլը վաճառում են Վրաստանում։ 2007թ ծղաղոտի արտադրությունը աճել է 7 անգամ։ Հիմա կատարվում է ամեն ինչ հետ բերելու շաքարի ճակնդեղի արտադրությունը։
Այգեգործությունը բաժանվում է երկու մասերի ՝ խաղողագործություն և պտղաբուծությունը։ Մեզ այն ապահովում է գինիներով, կոնյակով և իհարկե սննդամփերքով։ Խաղողները աճեցվում են 4 գլխավոր վայրերում ՝ Արարատյան դաշտ, հյուսիս-արևելք, Արփային հովիտ և Մեղրի։ Պտղաբուծության համախառն բերքի վրա ﬔծ դեր ունի ՀՀ-ի բազմազան կլիման։ Առաջի տեղում է արտադրությամբ՝ հնդավորները։ Երկրորդ տեղում կորիզավորները։ Հետո արդեն ընկուզեղենը։
Աշխարագրություն 9
ՀՀ-ի գյուղատնտեսությունը
Մեր երկրի բնակլիմայական պայմանները նպաստում են բազմաճյուղ գյուղատնտեսությանը: Խոչընդոտներից է հողային ռեսուրսների սահմանանափակությունը: Բազմազան կլիմայի շնորհիվ ՀՀ-ն հնարավորություն է ստանում ավելի և ավելի զարգացնել գյուղատնտեսությունը։
Խորհրդային ժամանակներում համեմատաբար եղել է ավելի լավ վիճակ։ Սկզբում գյուղմթերքների արտադրությունը կտրուկ նվազեց:
Այդ ճյուղը շատ կարևոր է Հայաստանի համար: Երևանը մարզերից գնում է, մարզերը վաճառում։ Մենք ստանում ենք՝ կաթնամթերք, մսամթերք, բանջարեղեն, միրգ։ Նաև գնում ենք հացահատիկներ որպեսզի Երևանում արդեն հաց թղեն։ Տվյալ ճյուղը պետք է զարգացնել նախևառաջ հողերի ճիշտ մշակմամբ: Իսկ հետո՝ բուսակերության մակարդակի բարձրացմամբ: Ա
Մեքենաշինություն
Մինչխորհրդային Հայաստանում մեքենաշինությունը բացակայում էր: Հետո այն դարձավ արդյունաբերության առաջատար և ամենաարագ զարգացող ճյուղերից: Նրան բաժին էր ընկնում հանրապետության արդյունաբերության համախառն արտադրանքի 1/3-ից ավելին, արտադրանքն առտահանվում էր արտասահմանյան տասնյակ երկրներ:
Բաներ որոնք նպաստում են ՀՀ-ի մեքենաշինությանը, դրանից է ՝ արագ աճող աշխատանքային ռեսուրս, որոը ունի բարձր կրթական մակարդակով: Նաև հանրապետությունում ունի հիմնականում բոլոր նյութերը, որոնք անհրաժեշտ են մեքենաներ արտադրելու համար։ Իսկ վերջին նպաստը դա մեքենաշինական արտադրանքի նկատմամբ մեծ պահանջարկ է։
Էլեկտրատեխնիկական ՀՀ-ն մեքենաշինական համալիրի ամենազարգացած ենթաճյուղն էր: Բազմազան էր Հայաստանի էլեկտրատեխնիկակակն արդյունաբերության արտադրանքը: Մեծ ծավալ էին կազմում տարբեր հզորության շարժական էլեկտրակայանները, ուժային տրանսֆորմատորները և այլն, որոնք ամբողջ ԽՍՀՄ տարածքում ունեին մեծ պահանջարկ:
Մետալուրգիա
Մետալուրգիան Հայաստանի Հանրապետության արդյունաբերության առաջատար ճյուղերից է։ Հայտնի է, որ մետաղի ստացումն անցնում է տեխնոլոգիական մի քանի փու։ Ճուղերն են՝ պղնձը, մոլիբդենը, բազմամետաղները և ոսկին։ Սակայն ՀՀ-ում լեռնահանքային արդյունաբերության զարգացման ուղությունները պետք է բացառապես հիմնվեն էկոլոգիական գերծոնների առաջնահերթ հաշվառման վրա։ ՀՀ-ն ունենալով հնարավորություններ օգտագործելով անպետք մետաղը կարող էր առաջ գնալ, սակայն մենք չենք օգտվում հնարավորություններից։
Գունավոր մետալուրգիան ծանր արդյունաբերության ճյուղ է։ Միանում է ՝հանքավայրի հետազոտումը, հարստացումը, գունավոր, հազվագյուտ, թանկարժեք մետաղների և նրանց համաձուլվածքների արտադրությունն ու առաջնային մշակումը։ Նաև մետալուրգիական երկրորդական հումքի այլ նյութերի արտադրությամբ։
Վառելիքաէներգետիկ համալիր
Վառելիքաէներգետիկ համալիրն այն հիմքն է, որի վրա զարգանում է երկրի տնտեսությունը։ Այն ապահովում է բնակչության վառելիքի ու էլեկտրաէներգիայի պահանջարկը։
ՀՀ-ի ունեցած ածխի և տորֆի պաշարներն քիչ են և ունեն տեղական նշանակություն։ Վառելիքը մեծ մասամբ ներմուծվում է դրսից։ Ռուսաստանից և Իրանից են մեզ փոխանցում։ ՀՀ-ն ապահովված է ջրաէներգետիկ ռեսուրսներով։ Մեզ մոտ գործում է գազամուղների ներքին ցանցը, որն ընդգրկում է բոլոր խոշոր քաղաքները և դրանց բնակավայրերը։ ՀՀ էլեկտրատնտեսությունը հանրապետական միասնական էներգահամակարգ է, որը բարդ համակարգ է։ Դրա մեջ մտնում են էլեկտրակայանները։ Էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը ոչ միայն բավարարում է հանրապետության ներքին պահանջներն, այլ հնարավորություն է տալիս արտահանել։
Էլեկտրակայանի էլեկտրաէներգ․ քանակը կախված է և հզորությունից և տարվա ընթացքում քանի ժամ է աշխատում լրիվ հզորությամբ։ ՀՀ-ում ամենաերկար ու հզորը Հրազդան-Սևանի ավազանից ՝ Զանգեզուր ՝ 220հազ. վոլտ լարման էլեկտրահաղորդման գիծն է։ Դրանից ճյուղավորվում են 110հազ. և 35հազ. վոլտ լարման գծեր, որոնք էլ իրենց հերթին սկիզբ են տալիս բաշխիչ ցանցը կազմող ցածր լարման գծերին ու էլեկտրաէներգիան հասցնում են բոլոր քաղաքներն ու գյուղերը։
Էլեկտրակայանների տեսակները և իրենց բաշխումները՝
Ջրային — 30-ից ավել կայան 1,19մլն
Ջերմային — 3 կայան 1,91 մլն կՎտ
Ատոմային — 1 կայան 0,82 մլն կՎտ
Հողմնային — հզորությունը 4000 կՎտ
ՀՀ-ան արդյունաբերությունը
ՀՀ-ն իր բարդ երկրաբանական կառուցվածքի շնորհիվ ունի օգտակար հանածոների հարուստ պաշարներ։ Հայաստանի արդյունաբերւթյան ճյուղային կառուցվածքում առաջատար դիրք գրավեցին թեթև սննդի և քիմիական արդյունաբերության ճյուղերը։ Անկախության տարիներն սկսվեց արդյունաբերական ճկնաժամ։ Սակայն մեծ աշխատանքից հետե հետ բերվեցին հին ռեսուռսները։ Մեր արդյունաբերությունը անհավասարաչափ է տեղաբախշված։ Ամեն վայրում տարբեր կլիմայական գոտի է, այդ իսկ պատճառով տարբերությունը մեծ է։
Արդյունաբերության արտադրանքի ծավալի ավելի քան 40%-ը բաժին է ընկնում Երևանին։ Երևանում գյուղատնտեսությունը զարգացաց չէ, Երևանը գնում ՝ սնունդ հարևան մարզերից։
Ֆլամինգո
Նկարագրություն
Մարմնի երկարությունը 125–145 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 140–165 սմ, 3-4 կգ։ Ունի երկար վիզ, հետ տարածած ոտքեր։ Փետրածածկը, թևերը, կտուցը և ոտքերը վարդագույն են։ Մատները՝ լողաթաղանթավոր։
Կեր է որոնում ջրում ընկղմած կտուցը աջ ու ձախ տանելով։ Սնվում է միջատներով և խխունջներով։
Տարածվածություն և բնակության վայրեր
Տարածված են Եվրոպայում, Ասյայում, Աֆրիկայում և Ամերիկայում։ Հայաստանում կա 1 տեսակ, սովորական Ֆլամինգո, որն աշնանային չվահյուր է։ Ուրիշ երկրներում կան 3 տեսակի Ֆլամինգոներ։ Հայաստանում հանդիպում է Սևանա լճում և Արարատյան դաշտերում։
ՀՀ խոշոր քաղաքները
ՀՀ-ի ամեն քաղաք ունի իր կենտրոնը։ Ինչքան հզոր է քաղաքը և բազմազան` գործառույթները, այնքան ընդարձակ է դրա ազդեցության ոլորտը շրջակա բնակավայրերի վրա։
Ըստ աշխ․ դիրքի ՀՀ քաղաքները բաժանվում են երեք տեսակի՝
Համապետական կենտրոն այսինքն տարաբնակեցման ընդհանուր համապետ, համակարգի կենտրոնն է //Երևանը//։ Երևանում կենտրոնացած են ՀՀ իշ խանթյան բարձրագույն անձիք։ Համաշխ․ տրանսպորտները անցնում են այստեղով։
Մարզային կենտրոններ՝ Մարզերի կենտրոնները հիմանակնում ընտրվում են ամենամեծերը։ Դրանցից են՝ Գյմրին, Վանաձորը, Կապանը, Գավառը եւ Իջեւանը:
Տեղական նշա նակության կենտրոններ համարվում են մնացաց այլ տարածքները։Հիմնականում գյուղական վայրեր են։ Կարևոր դերը գյուղատնտեսությունն է։
ՀՀ բնակչություն
Աշխարհմ հայերի թիվը գնահատվմ է մոտ 10 մլն մարդ, որիցից ավելի քան 7 մլն-ը ապրմ է ՀՀ
սահմաններից դրս, առավելապես Ռսաստանմ ( 2 մլն-ից ավելի), ԱՄՆ-մ
(1.2 մլն), Ֆրանսիայմ (0.5 մլն), Վրաստանմ (0.4 մլն): ՀՀ բնակչության թիվը կազմում եմ մոտ 3մլն․։ Տարածքների տարբերության պատճառով տարբեր է բնակչության խտությունը։ ՀՀ-ի խտությունը կազմում է 102 մարդ/կմ2։ Վերջի տարիներում ՀՀ բնակչության բացարձակ թիվը նվազել է, մինչ դեռ աշխարհի բնակչության թվի աճի տեմպերը շարրնակում են մնալ բարձր:
Անապատակիսանապատային լանդշաֆտ
Այս գոտին տարածվում է Արարատյան դաշտի և Վայոց ձորի շրջաններում 1400մ բարձր․։ Ունի տաք և չոր կլիմայով։ Տարածում են գորշ հողերը։ Բնորոշ է չորադիմացկուն բուսականությունը՝
//հազարատերևուկը, եզան լեզուն և այլն //։
Կենդանական աշխարհից սողուններն են տարբեր տեսակներով։
Ժասմինա Օհանյան 